Тэныд, Шу Да!

Кутшӧм тай енэж югыдлӧз-а!..

Но мый нӧ, со и янсӧдчим вӧлись тэкӧд, Шу Даӧй. Кык тӧлысь чӧж видлі мездыны тэнӧ сьӧм пычкысь да вӧля пӧдтысь "Кьюнет" котырысь, а тэ мӧдарӧ — менӧ бӧръя кадӧ тайӧ асыввывса чераньвезӧ зілин кыскыны. 

Талун виччысьтӧг корин менӧ пельнянь сёянінӧ пажнайтны да мунігмоз гарыштін: "Рӧдвужыд тай миян медся донатор... Со аски ылі рӧдвужӧй карӧ локтас да отсасьны лоӧ коньӧрлы, ог мун Помӧсдінад" (а сэн кӧсйысин миянлы Тима Вень юбилей дырйи презентация вӧчны). Да и вообще, шуин, ог мӧд сэсся лабораторияын уджавны. Компанияам уджыс вывті уна да, ог нин удит тіян дорын пукавны. 

Но, ме пельнянь сёйигмоз и вочавидзи тэныд, мый та кузя думайта. Ӧт-кӧ,  Арсяыд абу раб кутысь, ог Янби Анделыд моз ловтӧ-вежӧртӧ дзугъялӧмӧн видз. Вӧля дорысь кӧ мусаджык рабалӧмыд, чеп йылас и коль. Мӧд-кӧ, аски Помӧсдінӧ мунны тэ пыдди некод оз вермы, сійӧн коньӧр рӧдвуж йылысь кьюнетса мойдтӧ кодлыкӧ мӧдысь мойд, а татчӧ кыв сетін нин да ветлы. Коймӧд-кӧ, миян кост ёртлун та вылын помасьӧ. Ӧд выльысь и выльысь кӧ пӧрйӧдлан ёрттӧ, коркӧ и воштан сійӧс...

Тэнад руд синмыд мыжтӧм кагалӧн кодь, тэныд он кӧсйы да эскан, асъя оптимизмӧн ымралӧ чужӧмыд... Но кадысь кадӧ, синмад видзӧдігӧн, ме казявлі сэсь помтӧм полӧм да пӧдтан мудзлун. Тадз овлӧ, кор мыйкӧ лёка майыштӧ мортӧс, а сійӧ оз вермы ни мездысьны, ни висьтавны та йылысь, кӧть и вежӧртӧ ставсӧ. Кӧнкӧ и тэныд сӧстӧм сьӧлӧмад кодкӧ лэдзӧма татшӧм шева, коді тшӧктӧ вӧчны сійӧс, мый ас гажысь некор эськӧ эн вӧчлы. И тэ он вермы водзсасьны сылы. И котралан синмыд кӧсйытӧг восьтӧ тайӧс.

Талун со медбӧръяысь видлі пальӧдны вемӧса вӧттӧ, гӧгӧрвоӧдны, мый пыднаӧдз вӧйтӧмаӧсь да кутшӧма нюйтӧсьтӧмаӧсь вежӧртӧ чераньвез коддьӧм пирамидальнӧй сектаад. Йӧзсӧ ылӧдӧмӧ ылӧдлан и чайтан на, буртор налы вӧчан. Но... Радейта Анделанӧс, бара шуин, эска сылы.  Мый нӧ, мися, муслуныд тай синтӧм, ас серти тӧда жӧ. А менӧ нӧ мыйла вӧлі дойдны? 

Прӧща корин, кайтыштін — ме ӧтнам сорси, эг прӧст кадӧс артав, компанияным тані ньӧти абу мыжа.... Кыдз инӧ мися, чераньвезныд ӧд миян канмуын кабалаяс серти и абу кодь. Став мыжсьыс кыв кутӧны сӧмын тэ кодь асшӧръя буратинояс. А Енмыс дерт прӧститас быдӧнӧс... Коді дявӧл киӧ оз сюр...

Веськыда шуи тэныд талун: эрдӧдны мися колӧ пирамидаыдлысь пеж уджсӧ, кыдзи сійӧ тэ моз быдторйӧ кокниа эскысь йӧзсӧ йӧймӧдлӧ да чераньясӧ пӧртӧ. И татчӧ тэнад вомсьыд бара шева кутіс сёрнитны. Зэв грамотнӧй юридическӧй фраза гаровтін, кодӧс ставныд велӧданныд, медым шуны кыйдӧспулы, кор кыйсьысьыд гӧгӧрвоӧ — чериыс вугыр помысь мынӧ нин. Сутьыс: эн жӧ лысьт нинӧм лёксӧ кьюнет йылысь больгыны. Миян котырын пӧ юрист тыр да, ми аддзам, мыйысь тэнӧ пуксьӧдны дзескыдінӧ. Шуӧма тайӧс вӧлі металлӧн гӧлӧсын да максимальнӧя шармӧдӧм синъясӧн. Повзьӧдін жӧ тай! Тэнад "компания" — прамӧй мошенник котыр. А ті ставныд зомби-онбияс. И тшӧктас кӧ, шуам, ӧвсьытӧм Анделыд, либӧ вылысджык кӧзяиныд вины Арсяӧс, тэ ньӧти майшасьтӧг босьтан кьюнетса пурт да начкан менӧ. А сэсся и асьтӧ. И ставӧн шуасны: муслун да, мый сэсся...

Кор тэ локтін ме дорӧ уджавны, эски: велалан ставторйӧ, мый ме тӧда и кужа. Буретш тэныд, ыджыд интеллекта коми мортлы, важӧн нин кӧсйи кольны ассьым ин, ӧд ачым регыд ог нин вермы зіля уджавнысӧ, а коми кывтӧ колӧ ӧтарӧ сӧвмӧдны. Лача куті, сӧмын тэ верман тайӧс вӧчны. И Арся муслун ставнас вӧлі тэнад. Тэкӧд волысигмоз ми зэв бура матысмим, философствуйтігтыр ӧтлаын пажнайтлім, кутчысьӧмӧн шӧйтлім арся кар кузя... Весиг ӧтсяма дӧрӧмӧ дӧрӧмасьлім... И чайті, мый ӧтлаын венам став пежсӧ. Ӧти здукӧ, кор яндзим тӧдтӧм Анделъясыд гажӧдчӧмаӧсь ылысса Дуба ю дорын, тэ буракӧ гӧгӧрвоин, мый сэтшӧм — вӧля выв шондіа олӧм, а мый — шонді югӧрысь жӧ лӧсталан чераньвез. Шуыштін, виас менӧ Анделанӧй, но ыштін да звӧнитлін "мечта" кутысь Сюра моньыслы, веськыда шуин — пета везсьыныд... 

Но со бӧр лэбзис Войвыланым бордъя чераньыд да вежӧгтігтыр бара везъяліс тэнӧ.  Да и менӧ везъявны тэд тшӧктӧма. Но этшысь, тыдалӧ, петсьӧма сылӧн тэнӧ тренингуйтігмоз: сэсся кутін мекӧд сёрнитны сы кывъясӧн, сы жестъясӧн, сы гӧлӧсӧн. И ошкӧмӧн ошкӧм кьюнетса роктӧ панявны эг нин лок. Но "Охранатӧ" видзӧдны тэкӧд ветлі, и аттьӧ режиссёрыслы, коді лысьтіс чирыштны тіян коддьӧм актёрка Машуктӧ ыджыд сьӧм аддза талантсӧ вузалӧмысь. Коркӧ сэки и тшӧктӧма тэныд пирамидаса горком весьшӧрӧ кадтӧ сэсся не воштыны...

Шу Да, Шу Даанӧй! Ми тэкӧд зэв ылынӧсь, и ӧттшӧтш зэв матынӧсь. Кыкнанным ӧнтай кутім лача, мый Му Югыдын — таладорас ли, мӧдарас ли — вермас бӧръяпом веськыдлун да бурлун. Став йӧзыс коркӧ быть лоасны чой-вок кодьӧсь да Ен борд улас быдӧн лоам шудаӧсь.

Кыкнанным быдмим ас пытшкынджык, кӧть ловным корсис туй ортсӧ. И ме тай аддзи ӧткалунысь петан туй — чужан кыв вӧсна тӧждын, веськыдлун дорйӧмын да бурлун йӧзлы козьналӧмын. А тэнӧ туйвежӧ петігад пӧрйӧдліс мути котыр. Дзугисны найӧ тэд вежӧртӧ да шуштӧм невӧлясӧ нимтісны вӧляӧн и шудӧн. Лэдзӧмаӧсь тэнӧ пӧрйӧг туй кузя, кӧні быттьӧкӧ кокниа верман судзӧдны зумыд майбыр олӧм... А йӧзлы шог кӧ ваян, дак сідз пӧ и колӧ сылы, коді оз вермы... Бергӧдчас ӧд ставыс, Шу Даӧй!

Абу тай видзӧма Енмыд тэнӧ ылалӧмысь... Кыдзи нӧ мездам тэнӧ Омӧль гыжйысь?..

Коми критика

Кайлі талун Коми гижысь котырӧ. Лена-союзнича корліс да. "Войвыв кодзувлысь" аскиа лун пӧ видлавны кутам, быть волы. Но, мися, сета гоз-мӧд "деликатнӧй" юалӧм пыдди пуктана Лы Туныслы...

Эз артмы. Первой Вась Ӧльӧн вӧзйис ставнымлы ӧтвылысь мӧвпыштны, кыдзи эськӧ бурджыка нимӧдны "Войвыв кодзувсӧ" локтан во, ӧд коми литература журналыслы тырӧ быдса 90.

Медводз кывсӧ босьтіс Баяр Люба да пыр и уськӧдчӧма Л. Тун вылӧ. Ярскӧба мыждіс сійӧс томъяскӧд удж кисьтӧмысь. Нинӧм пӧ он вӧч! Казьтыштіс и уна мукӧд тырмытӧмтор. Но, мися, тадзи и ысталісны йӧзсӧ Висар Ӧсип дырйи дзескыдінӧ... Мыжаліс-мыжаліс повтӧм критикыд коньӧр редакторӧс, ошкис "Ынысӧ" да сэсся и пышйис, недӧсуг пӧ дыр пукавнытӧ. Мавр вӧчис ассьыс удж...

Сэсся кутісны формат гӧгӧр вензьыны. Педӧр Паш вӧзйис кызмӧдны "В. кодзувсӧ" да лэдзны сійӧс кык тӧлысьӧ ӧтчыд. Унджыкӧн сувтісны талы паныд. Мед пӧ выль номер йӧзыс оз вывті дыр виччысьны. Ш. Алёна корис содтыны выль рубрикаяс, а то вывті пӧ ӧтсяма лои журналыс. Ӧткымынӧн ышӧдісны зільджыка пыртӧдны коми журналтӧ ӧтуввезйӧ. Миян лабораториялысь опыт та кузя тшӧтш вӧлі юалӧма.

Сэсся антракттӧг заводитчис мӧд действие. Гартчис сійӧ коми коми критика гӧгӧр. КНЦ-са литературоведъяс волісны да. Куимӧн. Налы вӧзйӧма вӧлі гижны журналас рецензияяс комиӧн. Лео Таттян, юралысьныс, видлӧма ӧткӧситны: миян пӧ план да рочӧн колӧ уна статья гижны, сідзсӧ йӧзӧдчам пӧ весиг юркаръясын. Петкӧдліс коми суйӧрсайса дас кымын журнал, асланыс научнӧй гижӧдъяснаныс. Коминас гижны пӧ кад ни вын абу...

Ковмис казьтыштны, мый миян литература туялысьяс сизима, да быдыс кӧ гижас во чӧжӧн куим лист бока кык рецензияӧн, тайӧ лоӧ тырмымӧн, медым ВК-са быд номерын лит. критика вӧлі “представитӧма”.

Шу Да ас боксянь дӧжныштіс, абу пӧ миян театральнӧй критика. Дзикӧдз нин йывман выйӧдз быгыльтчӧ коми театрыс, а индыны тырмытӧмторъяс вылӧ некодлы...

Дыр эськӧ позис тадзи юксьыны мӧвпъясӧн, но татчӧ локтісны союзас роч литераторъяс да и вӧтлісны миянӧс. Расписанньӧын пӧ сэсся жырйыс налӧн...

Ӧльӧш Надь

Сыктывкарад бӧръя во кык нин патеруйта Ӧльӧш Надь ордын. Кӧзяйкаӧй — тӧдчана коми краевед да инӧдъяс дорйысь.

Ӧні сійӧ пӧшти тӧлысь нин куйлӧ Затонса больничаын. Кӧч тӧлысь заводитчигӧн шмоньсорӧн мӧдӧдчӧ вӧлі да шуӧ — ичӧт операция пӧ вӧчасны да, регыд и локта. А со ичӧт бӧрын и ыджыдӧс керӧмаӧсь. Лёк пыкӧс пӧ вӧлӧма...

И оз вӧлі висьтась, мыйджык висьӧ. Век вӧзйыси, вай мися вола. "Оз ков!" —  чорыда ӧлӧдӧ вӧлі. А войдӧрлун вӧлись кывйӧ сетчис — верман пӧ матыстчыны. И мый нӧ? Аньыслысь  гадь вундыштӧмаӧсь, да нӧшта и, тыдалӧ, абу ёна бура операчиятӧ вӧчӧмаӧсь. Ставыс ортсӧ петӧ да. Гадь вежан мешӧк весиг лючки абу. Ва йиджтан рузум ни. Пӧшти нинӧм оз сёй. Сӧмын юӧ. Куйлӧ квайт морта палатаын да, буракӧ ёнасӧ оз и видзӧдны сы сьӧрын. Эськӧ капельнича пуктӧны жӧ...

Вайи сылы коланторъяс да медводдзаысь аддзылі Ӧльӧш Надьӧс бӧрдӧмӧн. Зэв ён морт сійӧ, чатрӧс и, некор синва эз лэдзлы, а тані со эз вермы асьсӧ кутны. Забеднӧысла. Тӧлысь сайын на эз и чайт ӧд , мый тайӧдз воас.  Збой на вӧлі больничаас мунігӧн, индӧдъяс сеталіс...

Талун бара видлыны ветлі, а эг нин су палатаысь. Тӧрыт вой кежлас пӧ бара лёк лоӧма да нуӧмаӧсь реанимацияӧ, выль операчия вӧчны ли мый ли. Вӧркыс пӧ сэсся орсялӧма... Сэсся ог и тӧдӧй, кыдзи мый сэні.

Ен мед видзас Ӧльӧш Надьӧс! Сійӧ тай век йӧзыслы отсасис-а. Ас йылысь ёнасӧ думайттӧг. Коми йӧзлы бур вылӧ уджаліс, котыртіс "Доръям асьнымӧс" коми ютыр да вермасис коми асшӧрлун вӧсна. Сэсся пӧрысьмис да коми культура сӧвмӧмсӧ кутіс пыдысянь туявны. Гижис коми театр история йылысь небӧг. Дасьтіс сборник некымын важ коми поэтлысь. Бӧръя кадӧ тӧдчана коми композитор Осипов Ӧльӧксанлысь биография лӧсьӧдӧ вӧлі.

Мед став кӧсйӧмтортӧ верман на пӧртны олӧмӧ, дона Ӧльӧш Надьӧй!