Бара школа

Заводитчӧ выль велӧдчан во. Таво сійӧ торйӧн "гажа". Ӧд унаӧн чайтӧны, мый коми школаясын тайӧ лоас коми кыв бырӧдан во. 

Дерт, роч школаыд Коми муын век вӧлі коми кыв бырӧдан инструментӧн. Весиг сэк, кор быттьӧкӧ став предмет комиӧн велӧдісны. Сэкисӧ коми юръясӧ роч нога терминъяс да роч синтаксис тувъялӧмӧнджык зілисны комитӧ пыркӧдны. Кӧть и комиӧн быттьӧкӧ став учебник гижӧма вӧлі-а. А сэсся, кор гӧгӧрвоисны комиыдлысь рамлунсӧ, и дзикӧдз велӧдӧмсӧ рочмӧдісны. Ӧд коммунизм регыд, Марс вылӧ мунам. Дугдісны комиӧн велӧдны предметъяс, став учебникыс лои роч. Абу, абу ставӧн, ӧд миянлы колины на рӧднӧй кыв да коми литература. Сэтчӧ, кӧн комиджыкӧсь на вӧліны сикт-грездыд. 1970-ӧд воясӧ коми литература дзоридзалӧмыс, ӧнісянь видзӧдӧмӧн, тайӧ быттьӧкӧ лы, кодӧс комияслы шыбитісны - нимкодясьӧй, пӧткӧдӧй ловнытӧ. И йӧзыс, буретш найӧ, кодъяс войдӧр велӧдчисны школаын комиӧн, ышмисны. Уналӧн тӧд вылын на, кутшӧм тиража сэк вӧлі "Войвыв кодзув" журналыд...  А та дырйи школаысь коми кыв зыртісны зэв зіля. 

Перестройка кадӧ комияс быттьӧкӧ бара окотитасны вӧлі вужйӧдны чужан кывнысӧ школаясӧ. 1990-ӧд воясӧ коми кывйыд нӧшта на ӧтчыдысь ловзьыліс, вӧля воліс да. Войтыр пӧвстын чужи лача. Но канмулысь овмӧстӧ Мӧскуаса дядьӧясӧн кисьтӧм бӧрын кутшӧм на кыв йылысь вермис лоны сёрни... Ловйӧн кольны кӧ дай. А политикаын вӧля комиыдлы эз тырмы, зэв этшаӧн сувтісны сэки дорйыны ассьыныс инӧдъяссӧ. Да и юдаяс на петкӧдчисны, мичаа сёрнитны кужысьяс, вына йӧзлы кесъялысьяс. И регыд мысти нин йӧз гусь котыр асалісны коми озырлунъяс. Дерт нин налы комияслысь аскылӧм кыпӧдны вӧлі дзик нинӧмла, коми кывйыд сідз - ворсӧм могысь, син пӧрйӧд. А нульӧд вояссянь и выль шакалъяс пуксисны вердчыны кыдзи Коми муын, сідзи и Рассея-матушка пасьталаыс.

Капитализм

. Бӧръя воясӧ весиг шемӧс босьтліс, коми кывйӧ ставнысӧ велӧдны кутісны да. А ӧні бара воис ас паскалльӧӧ.

КАНМУЯСЛЫ КОМИ НИМЪЯС!

Лача кута, став конкурсыс эштіс нин да, ме верма ёнасӧ тӧждысьтӧг гижны арся блогйӧ. Арыдлы, майбыр, абу на дзик пом, календар вылӧ кӧ видзӧдны.

Нокыс миян лабораторияын, кыдзи и век, помтӧм-дортӧм. Водзӧ сканерасям, тексталам коми гижӧдъяс (ӧніяяс да Молодцов кадсяясӧс), торъя программаӧн орччаӧдам текстъяслысь вариантъяс, лӧсьӧдам библиография быд коми автор серти, содтам гижӧдъяс коми онлайн небӧгаинӧ. Места вылас уджалам нёльӧн да нӧшта ӧти нывка Кавказсянь отсасьӧ. Аслым отсалысьяс куимӧн ли нёльӧн жӧ колины, тшӧтш текстасьӧны. Кадысь кадӧ волӧны студентъяс, мукӧдыс отсасьӧ, мукӧдыс кӧсйысьӧны на пуктыны ассьыныс пай коми гижӧд кыв нэммӧдӧмӧ...

Но, пыр мунан удж йылысь коркӧ мӧдысь гижа на. Тшӧтш и ассьым мӧвпъяс ӧні ситуация кузяыс. Талун сӧмын ӧти торсӧ казьтышта. 

Тайӧ вежоннас петӧма эрдӧ, кытыськӧ Мӧскуаса вылыс жыръяссянь локтӧма республикаясӧ канму нимъяса роч лыддьӧг (список) и вӧзйӧма пасйыны, кыдзи канмуястӧ-странаястӧ колӧ официальнӧя шуны комиӧн. Кыдзи и век, коми юръяс шӧри потісны. Кодсюрӧяс шуӧны ньӧти оз ков мырсьыны дай ставсӧ рочӧн и кольны. Ми асладорсянь вӧзйим коми вариантъяс. Найӧс ми пуктім со татчӧ.

Медшӧр принципъяс:

1. Войтыр ним кӧ нин эм, канму нимсӧ сыысь и артмӧдам, му кыв содтӧмӧн:

• Монголия — Монголму;
• Венгрия — Мадьярму;
• Тайланд —  Тайму...

2. Важысянь кӧ комиын войтырлӧн ним вӧлі, сідз и кольны: немеч, прансуз, англичан, роч, швед, наысь и лӧсьӧдны канму нимъяс: Немечму, Прансузму, Англичанму, Рочму, Шведму.

3. Канму нимыс кӧ абу войтыр нимысь артмӧма, колӧ видзӧдны медсясӧ сы вылӧ, кыдзи ассьыныс канмусӧ шуӧны сэні олысьяс, та серти и вӧчны:

• Испания — Эспання;
• Сирия — Сурия;
• Филиппины — Пилипинъяс;
• Исландия — Исланд;
• Португалия —  Португал;
• Марокко — Магриб;
• Греция — Эллада...

4. Мукӧддырйи позьӧ вӧзйыны кык вариант, торйӧн кӧ сэк, кор асланыс нимыс нач тӧдтӧм ӧнія коми мортыдлы:

• Албания — Албанму, Шиприя;
• Египет — Египет, Маср;
• Финляндия — Финнму, Суоми;
• Ирландия — Ирланд, Эрйӧ...

5. Унджык нимыс кольӧ, дерт, рочӧн кӧть комиӧн ӧткодь: Камерун, Боливия, Иран, Австралия, Италия...

Быдладорсянь кыла юалӧм: "Мыйла тайӧ колӧ?"

Вочавидза тадзи:

Комияс — асшӧра войтыр, коді олӧ ас му вылын. И миян эм ӧтласа гижӧд кыв, коді ӧтувтӧ коми йӧзсӧ тайӧ му вылас. Сійӧн комилы тыр инӧдӧн позьӧ ас кыв пырысджык нимтыны ставсӧ — дзик сідзи, кыдзи тайӧс вӧчӧма мукӧд асшӧра войтыр кывйын. Медым эз вӧв яндзим йӧз водзын. Ӧні на комияс унаӧн яндысьӧны мам-бать кывйысь, лыддьӧны сійӧс ковтӧмторйӧн, оз пӧ лӧсяв сійӧ, медым вылыс да ылыс торъяс йылысь мыйкӧ шуны, абу пӧ колана кывъяс, а мыйяс лӧсьӧдалӧма, некытчӧ оз туйны...

Сӧрӧм тайӧ, дона ёртъяс! Сӧрӧм, кодӧс миянлы кӧвъялӧны ичӧтысянь. Збыльвылас коми кывйыс зэв озыр, колӧ сӧмын корсьыштны, и сюрас ставыс. И сэсся колӧ стӧча артыштӧмӧн да кужӧмӧн петкӧдлыны тайӧ озырлунсӧ ас йӧзыдлы, гӧгӧрвоӧдны да югдӧдны. Та могысь миян коми интеллигенциялы колӧ уджавны мӧда-мӧдӧс пыдди пуктӧмӧн да ӧтув сӧвмӧдны коми гижӧд кывсӧ ӧнія войтыр кывлы лӧсялана тшупӧдӧдз... Туйыс ӧні восьса, позянлуныс тырмымӧн да, кыдзи сё пӧв нин тавося юбилей воӧ вӧлі шулӧма, ставыс миян сайын!

Сьӧд ар

со бара чунь ӧтнам
да некодлы ковтӧм
кӧть йӧз пиын век на
и нэм помла повтӧм

вын абу нин киам
мӧвп абу нин юрам
син улам сьӧд гуран
кок улам выль куран

тадз уя дзик синтӧм
дай туй абу тӧдса
дыр сьылӧмӧн виньдӧм
жан сьӧлӧмӧй пӧдса

сьӧд ар буретш лоӧ 
сё ёрана тӧлӧн
а лов вылын тола
кыз лымъя и вӧлӧм

сап пемыдӧ вӧйи
да лои кын йиӧн
и коли са-пӧим
кыт ыпъялі биӧн

Олам и сытӧг

Нуисны лабораторияысь ыджыд сканер.
Во да джын видлім лӧсявны сыкӧд.
Ок и бырӧдліс вын да мыла.
А тӧлкыс воча эз и пет.
Эськӧ велассьӧма-а.
Лои янсӧдчыны.
Син водзын
Куш стен.
Мый...
А!

Олам на тай!

KTML

Коли во. Бара ар. Бара блог.
Бара буракӧ ӧтка пӧтка...
Гажӧ вӧйӧма коми шог...
Гижны мыйкӧтор кужа ог,
Ас кыв дорӧ мед лои мог
Коми йӧзыслы? Гӧгӧрбок
Кыткӧ ошка, а кыткӧ сӧтка,
Гашкӧ-й кодӧскӧ водзӧ йӧтка...
Мед нӧ нӧкъяджык лоас рок —
Тайӧ арсявыв гижанног!

Куим во чӧж нин...

Куим во чӧж нин Ӧньӧ Лав мудз тӧдлытӧг кайліс сыктывкарса Печать керкаса нёльӧд судтаӧдз да зіля вӧзйис Коми газет-журнал редакцияяслы пуктыны став компьютераныс коми раскладка клавиатураӧ, коми орфография видлалан (спеллер) да мукӧд программа, коді кокньӧдӧ комиӧн ӧдйӧ гижысь браттялы уджнысӧ....  Мынтыны таысь ньӧти ур налы оз ков, босьт да уджав.
Но... коми журналистъяслы коми программаяс буракӧ дарӧн эз ковны! Стӧчджыка кӧ — колӧ эськӧ да... кадыс абу, йӧзыс этша, уджыс тыр, велассьӧма нин, техника жеб да с.в.

Талун рытнас ситуация кутшӧмакӧ вежсьӧма. Коми йӧзӧдчан керкалӧн веськӧдлысь тшӧктіс айтишникыслы февраль 4ʼ лунӧдз пуктыны уджаинса быд компьютерӧ LibreOffice программа, кӧні эм коми спеллер. Коми клавиатураыд пӧ ладмӧдӧма нин быдлаӧ. Содтіс бара: оз окотитны журналистъясӧй вӧдитчыны тайӧ орфография видлалан модульнад. Сідз нин бура гижӧны да. Корректоръяс эмӧсь и... Мися налӧн делӧ. Медым вӧлі позянлун... А то — демократия, демократия, а йӧзыслӧн и выбор абу! Регыд, колӧ чайтны, выль текстӧвӧй редактор дорӧ велаласны да, он и кыскы сэсся бӧр вордад. Вежон мысти надейнӧ заводитчас выль этап. Сэсся ачым мӧда петкӧдлыны коми йӧзӧдчан керкаса быд журналистлы, кыдзи да мый. Медым комиӧн гижигӧн коми спеллерлысь эз повны...

Тэныд, Шу Да!

Кутшӧм тай енэж югыдлӧз-а!..

Но мый нӧ, со и янсӧдчим вӧлись тэкӧд, Шу Даӧй. Кык тӧлысь чӧж видлі мездыны тэнӧ сьӧм пычкысь да вӧля пӧдтысь "Кьюнет" котырысь, а тэ мӧдарӧ — менӧ бӧръя кадӧ тайӧ асыввывса чераньвезӧ зілин кыскыны. 

Талун виччысьтӧг корин менӧ пельнянь сёянінӧ пажнайтны да мунігмоз гарыштін: "Рӧдвужыд тай миян медся донатор... Со аски ылі рӧдвужӧй карӧ локтас да отсасьны лоӧ коньӧрлы, ог мун Помӧсдінад" (а сэн кӧсйысин миянлы Тима Вень юбилей дырйи презентация вӧчны). Да и вообще, шуин, ог мӧд сэсся лабораторияын уджавны. Компанияам уджыс вывті уна да, ог нин удит тіян дорын пукавны. 

Но, ме пельнянь сёйигмоз и вочавидзи тэныд, мый та кузя думайта. Ӧт-кӧ,  Арсяыд абу раб кутысь, ог Янби Анделыд моз ловтӧ-вежӧртӧ дзугъялӧмӧн видз. Вӧля дорысь кӧ мусаджык рабалӧмыд, чеп йылас и коль. Мӧд-кӧ, аски Помӧсдінӧ мунны тэ пыдди некод оз вермы, сійӧн коньӧр рӧдвуж йылысь кьюнетса мойдтӧ кодлыкӧ мӧдысь мойд, а татчӧ кыв сетін нин да ветлы. Коймӧд-кӧ, миян кост ёртлун та вылын помасьӧ. Ӧд выльысь и выльысь кӧ пӧрйӧдлан ёрттӧ, коркӧ и воштан сійӧс...

Тэнад руд синмыд мыжтӧм кагалӧн кодь, тэныд он кӧсйы да эскан, асъя оптимизмӧн ымралӧ чужӧмыд... Но кадысь кадӧ, синмад видзӧдігӧн, ме казявлі сэсь помтӧм полӧм да пӧдтан мудзлун. Тадз овлӧ, кор мыйкӧ лёка майыштӧ мортӧс, а сійӧ оз вермы ни мездысьны, ни висьтавны та йылысь, кӧть и вежӧртӧ ставсӧ. Кӧнкӧ и тэныд сӧстӧм сьӧлӧмад кодкӧ лэдзӧма татшӧм шева, коді тшӧктӧ вӧчны сійӧс, мый ас гажысь некор эськӧ эн вӧчлы. И тэ он вермы водзсасьны сылы. И котралан синмыд кӧсйытӧг восьтӧ тайӧс.

Талун со медбӧръяысь видлі пальӧдны вемӧса вӧттӧ, гӧгӧрвоӧдны, мый пыднаӧдз вӧйтӧмаӧсь да кутшӧма нюйтӧсьтӧмаӧсь вежӧртӧ чераньвез коддьӧм пирамидальнӧй сектаад. Йӧзсӧ ылӧдӧмӧ ылӧдлан и чайтан на, буртор налы вӧчан. Но... Радейта Анделанӧс, бара шуин, эска сылы.  Мый нӧ, мися, муслуныд тай синтӧм, ас серти тӧда жӧ. А менӧ нӧ мыйла вӧлі дойдны? 

Прӧща корин, кайтыштін — ме ӧтнам сорси, эг прӧст кадӧс артав, компанияным тані ньӧти абу мыжа.... Кыдз инӧ мися, чераньвезныд ӧд миян канмуын кабалаяс серти и абу кодь. Став мыжсьыс кыв кутӧны сӧмын тэ кодь асшӧръя буратинояс. А Енмыс дерт прӧститас быдӧнӧс... Коді дявӧл киӧ оз сюр...

Веськыда шуи тэныд талун: эрдӧдны мися колӧ пирамидаыдлысь пеж уджсӧ, кыдзи сійӧ тэ моз быдторйӧ кокниа эскысь йӧзсӧ йӧймӧдлӧ да чераньясӧ пӧртӧ. И татчӧ тэнад вомсьыд бара шева кутіс сёрнитны. Зэв грамотнӧй юридическӧй фраза гаровтін, кодӧс ставныд велӧданныд, медым шуны кыйдӧспулы, кор кыйсьысьыд гӧгӧрвоӧ — чериыс вугыр помысь мынӧ нин. Сутьыс: эн жӧ лысьт нинӧм лёксӧ кьюнет йылысь больгыны. Миян котырын пӧ юрист тыр да, ми аддзам, мыйысь тэнӧ пуксьӧдны дзескыдінӧ. Шуӧма тайӧс вӧлі металлӧн гӧлӧсын да максимальнӧя шармӧдӧм синъясӧн. Повзьӧдін жӧ тай! Тэнад "компания" — прамӧй мошенник котыр. А ті ставныд зомби-онбияс. И тшӧктас кӧ, шуам, ӧвсьытӧм Анделыд, либӧ вылысджык кӧзяиныд вины Арсяӧс, тэ ньӧти майшасьтӧг босьтан кьюнетса пурт да начкан менӧ. А сэсся и асьтӧ. И ставӧн шуасны: муслун да, мый сэсся...

Кор тэ локтін ме дорӧ уджавны, эски: велалан ставторйӧ, мый ме тӧда и кужа. Буретш тэныд, ыджыд интеллекта коми мортлы, важӧн нин кӧсйи кольны ассьым ин, ӧд ачым регыд ог нин вермы зіля уджавнысӧ, а коми кывтӧ колӧ ӧтарӧ сӧвмӧдны. Лача куті, сӧмын тэ верман тайӧс вӧчны. И Арся муслун ставнас вӧлі тэнад. Тэкӧд волысигмоз ми зэв бура матысмим, философствуйтігтыр ӧтлаын пажнайтлім, кутчысьӧмӧн шӧйтлім арся кар кузя... Весиг ӧтсяма дӧрӧмӧ дӧрӧмасьлім... И чайті, мый ӧтлаын венам став пежсӧ. Ӧти здукӧ, кор яндзим тӧдтӧм Анделъясыд гажӧдчӧмаӧсь ылысса Дуба ю дорын, тэ буракӧ гӧгӧрвоин, мый сэтшӧм — вӧля выв шондіа олӧм, а мый — шонді югӧрысь жӧ лӧсталан чераньвез. Шуыштін, виас менӧ Анделанӧй, но ыштін да звӧнитлін "мечта" кутысь Сюра моньыслы, веськыда шуин — пета везсьыныд... 

Но со бӧр лэбзис Войвыланым бордъя чераньыд да вежӧгтігтыр бара везъяліс тэнӧ.  Да и менӧ везъявны тэд тшӧктӧма. Но этшысь, тыдалӧ, петсьӧма сылӧн тэнӧ тренингуйтігмоз: сэсся кутін мекӧд сёрнитны сы кывъясӧн, сы жестъясӧн, сы гӧлӧсӧн. И ошкӧмӧн ошкӧм кьюнетса роктӧ панявны эг нин лок. Но "Охранатӧ" видзӧдны тэкӧд ветлі, и аттьӧ режиссёрыслы, коді лысьтіс чирыштны тіян коддьӧм актёрка Машуктӧ ыджыд сьӧм аддза талантсӧ вузалӧмысь. Коркӧ сэки и тшӧктӧма тэныд пирамидаса горком весьшӧрӧ кадтӧ сэсся не воштыны...

Шу Да, Шу Даанӧй! Ми тэкӧд зэв ылынӧсь, и ӧттшӧтш зэв матынӧсь. Кыкнанным ӧнтай кутім лача, мый Му Югыдын — таладорас ли, мӧдарас ли — вермас бӧръяпом веськыдлун да бурлун. Став йӧзыс коркӧ быть лоасны чой-вок кодьӧсь да Ен борд улас быдӧн лоам шудаӧсь.

Кыкнанным быдмим ас пытшкынджык, кӧть ловным корсис туй ортсӧ. И ме тай аддзи ӧткалунысь петан туй — чужан кыв вӧсна тӧждын, веськыдлун дорйӧмын да бурлун йӧзлы козьналӧмын. А тэнӧ туйвежӧ петігад пӧрйӧдліс мути котыр. Дзугисны найӧ тэд вежӧртӧ да шуштӧм невӧлясӧ нимтісны вӧляӧн и шудӧн. Лэдзӧмаӧсь тэнӧ пӧрйӧг туй кузя, кӧні быттьӧкӧ кокниа верман судзӧдны зумыд майбыр олӧм... А йӧзлы шог кӧ ваян, дак сідз пӧ и колӧ сылы, коді оз вермы... Бергӧдчас ӧд ставыс, Шу Даӧй!

Абу тай видзӧма Енмыд тэнӧ ылалӧмысь... Кыдзи нӧ мездам тэнӧ Омӧль гыжйысь?..

Коми критика

Кайлі талун Коми гижысь котырӧ. Лена-союзнича корліс да. "Войвыв кодзувлысь" аскиа лун пӧ видлавны кутам, быть волы. Но, мися, сета гоз-мӧд "деликатнӧй" юалӧм пыдди пуктана Лы Туныслы...

Эз артмы. Первой Вась Ӧльӧн вӧзйис ставнымлы ӧтвылысь мӧвпыштны, кыдзи эськӧ бурджыка нимӧдны "Войвыв кодзувсӧ" локтан во, ӧд коми литература журналыслы тырӧ быдса 90.

Медводз кывсӧ босьтіс Баяр Люба да пыр и уськӧдчӧма Л. Тун вылӧ. Ярскӧба мыждіс сійӧс томъяскӧд удж кисьтӧмысь. Нинӧм пӧ он вӧч! Казьтыштіс и уна мукӧд тырмытӧмтор. Но, мися, тадзи и ысталісны йӧзсӧ Висар Ӧсип дырйи дзескыдінӧ... Мыжаліс-мыжаліс повтӧм критикыд коньӧр редакторӧс, ошкис "Ынысӧ" да сэсся и пышйис, недӧсуг пӧ дыр пукавнытӧ. Мавр вӧчис ассьыс удж...

Сэсся кутісны формат гӧгӧр вензьыны. Педӧр Паш вӧзйис кызмӧдны "В. кодзувсӧ" да лэдзны сійӧс кык тӧлысьӧ ӧтчыд. Унджыкӧн сувтісны талы паныд. Мед пӧ выль номер йӧзыс оз вывті дыр виччысьны. Ш. Алёна корис содтыны выль рубрикаяс, а то вывті пӧ ӧтсяма лои журналыс. Ӧткымынӧн ышӧдісны зільджыка пыртӧдны коми журналтӧ ӧтуввезйӧ. Миян лабораториялысь опыт та кузя тшӧтш вӧлі юалӧма.

Сэсся антракттӧг заводитчис мӧд действие. Гартчис сійӧ коми коми критика гӧгӧр. КНЦ-са литературоведъяс волісны да. Куимӧн. Налы вӧзйӧма вӧлі гижны журналас рецензияяс комиӧн. Лео Таттян, юралысьныс, видлӧма ӧткӧситны: миян пӧ план да рочӧн колӧ уна статья гижны, сідзсӧ йӧзӧдчам пӧ весиг юркаръясын. Петкӧдліс коми суйӧрсайса дас кымын журнал, асланыс научнӧй гижӧдъяснаныс. Коминас гижны пӧ кад ни вын абу...

Ковмис казьтыштны, мый миян литература туялысьяс сизима, да быдыс кӧ гижас во чӧжӧн куим лист бока кык рецензияӧн, тайӧ лоӧ тырмымӧн, медым ВК-са быд номерын лит. критика вӧлі “представитӧма”.

Шу Да ас боксянь дӧжныштіс, абу пӧ миян театральнӧй критика. Дзикӧдз нин йывман выйӧдз быгыльтчӧ коми театрыс, а индыны тырмытӧмторъяс вылӧ некодлы...

Дыр эськӧ позис тадзи юксьыны мӧвпъясӧн, но татчӧ локтісны союзас роч литераторъяс да и вӧтлісны миянӧс. Расписанньӧын пӧ сэсся жырйыс налӧн...

Ӧльӧш Надь

Сыктывкарад бӧръя во кык нин патеруйта Ӧльӧш Надь ордын. Кӧзяйкаӧй — тӧдчана коми краевед да инӧдъяс дорйысь.

Ӧні сійӧ пӧшти тӧлысь нин куйлӧ Затонса больничаын. Кӧч тӧлысь заводитчигӧн шмоньсорӧн мӧдӧдчӧ вӧлі да шуӧ — ичӧт операция пӧ вӧчасны да, регыд и локта. А со ичӧт бӧрын и ыджыдӧс керӧмаӧсь. Лёк пыкӧс пӧ вӧлӧма...

И оз вӧлі висьтась, мыйджык висьӧ. Век вӧзйыси, вай мися вола. "Оз ков!" —  чорыда ӧлӧдӧ вӧлі. А войдӧрлун вӧлись кывйӧ сетчис — верман пӧ матыстчыны. И мый нӧ? Аньыслысь  гадь вундыштӧмаӧсь, да нӧшта и, тыдалӧ, абу ёна бура операчиятӧ вӧчӧмаӧсь. Ставыс ортсӧ петӧ да. Гадь вежан мешӧк весиг лючки абу. Ва йиджтан рузум ни. Пӧшти нинӧм оз сёй. Сӧмын юӧ. Куйлӧ квайт морта палатаын да, буракӧ ёнасӧ оз и видзӧдны сы сьӧрын. Эськӧ капельнича пуктӧны жӧ...

Вайи сылы коланторъяс да медводдзаысь аддзылі Ӧльӧш Надьӧс бӧрдӧмӧн. Зэв ён морт сійӧ, чатрӧс и, некор синва эз лэдзлы, а тані со эз вермы асьсӧ кутны. Забеднӧысла. Тӧлысь сайын на эз и чайт ӧд , мый тайӧдз воас.  Збой на вӧлі больничаас мунігӧн, индӧдъяс сеталіс...

Талун бара видлыны ветлі, а эг нин су палатаысь. Тӧрыт вой кежлас пӧ бара лёк лоӧма да нуӧмаӧсь реанимацияӧ, выль операчия вӧчны ли мый ли. Вӧркыс пӧ сэсся орсялӧма... Сэсся ог и тӧдӧй, кыдзи мый сэні.

Ен мед видзас Ӧльӧш Надьӧс! Сійӧ тай век йӧзыслы отсасис-а. Ас йылысь ёнасӧ думайттӧг. Коми йӧзлы бур вылӧ уджаліс, котыртіс "Доръям асьнымӧс" коми ютыр да вермасис коми асшӧрлун вӧсна. Сэсся пӧрысьмис да коми культура сӧвмӧмсӧ кутіс пыдысянь туявны. Гижис коми театр история йылысь небӧг. Дасьтіс сборник некымын важ коми поэтлысь. Бӧръя кадӧ тӧдчана коми композитор Осипов Ӧльӧксанлысь биография лӧсьӧдӧ вӧлі.

Мед став кӧсйӧмтортӧ верман на пӧртны олӧмӧ, дона Ӧльӧш Надьӧй! 

П. у.

Роч сар вӧлись мездӧма коми кайзерӧс...  Не, абу канкарса дзескыдінсьыс. Чинсьыс. Ог пӧ нин сэсся эскы талы... Кыдзи нӧ эскан, паныд брольснитны лысьтӧма да.

Ӧні "республикаын" выль юр кодь. Дыр корсьысис Вежа Пу да бӧръяпом юралысь п. у.-ӧн пуктіс миянлы мортӧс коді:

• чужлӧма Енэжувса империя важ мутасын
• специализируйтчӧма суйӧрсайкӧд овмӧсса йитӧдъясын
• кужӧ бергӧдлыны ыджыд сьӧмӧн (Олимпстрӧй)
• керӧ ставсӧ, мый тшӧктасны вылісянь

Позьӧ вӧчны кывкӧртӧд. Сэсся миян водзын югдас Белкомуртӧ ударнӧя нюжӧдӧм. Войвывса ермӧг туйлӧн тӧдчана юкӧн лоас  вӧлись дась, триллион сюрас колана киӧ, а Енэжув нӧшта на ёнмас. Весиг Из таладорын.

А татчӧс "элитаяс"... Му югыд & пемыд кутысьяслы найӧ тшак ва. 

Важ ёрт

Талун миянӧ локтіс отсасьны Ондре — важ инженерным. Куим во чӧж тайӧ мари морткӧд ӧтлаын пыким лабораториясӧ, быдпӧлӧс коми программа лӧсьӧдім... 

А сэсся дӧзмӧдіс мортӧс татчӧс йӧзыслӧн веськодьлуныс. Мырсям-вийсям, а ставыс чунь костӧд ва кисьтӧм кодь. Весиг комаьютер шыпаспӧвйӧ коми тэчасног пуктыны йӧзыс оз убӧлитны... 

Ласьтыд оз жӧ тӧлкӧн отсась. Удждоныд локтӧ? Уджалӧй! Татшӧм налӧн позиция. Ас удждонысь и лои унджыксӧ медавны отсалысьясӧс. 

Сэсся ёртӧй чегсис. Мый ради асьтӧ бырӧдны? И муніс Коми муысь. А ми Маринакӧд колим. Миянкӧд сэсся уджалӧ кык мича ныв да том инженер. Таво унджыксӧ тыртім коми текстӧвӧй база. Медым позис вӧчны коми кыв корпус да коми онлайн небӧгаин. 

Мӧдыс колӧ сы могысь, медым йӧзыс вермисны ӧдйӧ аддзыны кӧть кутшӧм коми текст. Небӧгаинсӧ вӧчам ас водзмӧстчӧмысь. А корпусыс — сійӧ специалистъяслы. Налы тшӧкыда лоӧ аддзыны, кыдзи торъя кывйыс олӧ контекстын, кыдзи вежласьӧ да мый да. Налы и лӧсьӧдам ӧні тайӧ уджтассӧ. 

Мӧскуасянь корпус вылӧ усьӧм сьӧмтор ӧдвакӧ и тырмас. Роч вотъяснад. Куим лунтырся уджалысьӧс медавмӧн сӧмын лоӧ. Но ас удждоннаным видлам на бергӧдчыны. 

Ӧні колӧ интегрируйтны став миян базаӧс ХФСТ программаӧ. Ӧтнам тайӧс вӧчны ог сяммы. Сійӧн и торким Ондрелысь шойччӧгсӧ.  Лача кута, ӧтлаын зэв зіля кутам уджавны. Абу кӧ ми, коді нӧ? Но век жӧ корам и ставнытӧ отсасьны — ӧд ноксям-шогсям коми кыв видзӧм могысь...

Ставыс миян киын

Тайӧ вежон вензим Шу Даыскӧд рӧк да Ен йылысь. Мыйла мортӧс рӧк сулӧ? Шуис Ен? Но сэки петӧ, мый Енмыс абу бурладорын? Кутӧ кӧ сійӧ нейтралитет югыд да пемыд вермасигтырйи либӧ веськыда лёк вӧчӧ, мый морла сійӧ сэк и колӧ?

Енмыс абу Вежа Пу, коді быд мувывса саршой моз кыйӧдчӧ вештысьны мортыскӧд кутшӧмкӧ ӧбидаысь.  Енмыд быд боксянь бур. И сійӧ вӧчӧма миянӧс ас коддьӧмӧн жӧ...

Но такӧд тшӧтш Енмыс сетӧма миянлы вӧля. И ми асьным бӧръям кодарӧ керсьыны.

Миян киын вӧчны тайӧ олӧмсӧ бурджыкӧн. И медыджыд вын, коді отсалас тайӧс вӧчны — муслун. Миянлы, мортуловлы, колӧ радейтны мӧда-мӧднымӧс, медым йӧзыс оласны вокъяс моз, отсасясны ёрта-ёртыслы быдторйын да м. д. Муслуныскӧд быть мед  лоас и вежӧр, ӧд сӧмын мӧвпалігтыр ми вермам бӧрйыны сійӧ туй, коді вайӧдас бурланьӧ.

Но миян водзын восьса и мӧд туй. Ми вермам сетчыны омӧльланьӧ. Кульыс тшӧктӧ корсьны шуд сӧмын аслыд. Мукӧд йӧзыс — сӧмын куйӧд, коді колӧ тэнад быдмӧм могысь. Эгоизмыд — сійӧ и эм дявӧл козин, код отсӧгӧн сӧтанаыс зільӧ нетшыштны мортвуж да лэдзны сійӧс куслытӧм биӧ...

Бӧрйысьӧй, коми йӧз! Миян киын ставыс.

Коньӧр Кайзер!

Со тай... Эз удитны Арсятӧ прамӧя тшӧгӧдны, а гымвартіс нин пель чунавмӧн  кӧч тӧлысь шӧрын. Лымтӧг на эськӧ зэрӧ-а. Вомдзассьӧма бара юртӧм мыгӧрнас...

Сӧстӧм киа мӧскуаса артвидзысьяс эрдӧдӧмаӧсь Коми муысь няйтӧсь шыш чукӧр – ОПС. И юралӧма тайӧ опӧӧсын ачыс республикаса юралысь. Коми Республикалысь став кодь веськӧдлан котырсӧ йӧртӧма дзескыдінӧ. Гортъясаныс да офисъясаныс шобсьӧма. Сюрӧмаӧсь кӧлуй сяма доказательствояс: зарни часіяс да сьӧм банкнотаяс. Абу удитӧмаӧсь усйысьны суйӧр сайӧ отпускасьны, коньӧръяс. 

Тешкодь ставыс тайӧ. Гусялӧны да шышкалӧны власьтыс Роч му пасьтала. Медуна дерт зарни шмакъяса Мӧскуаын. А эрдӧдӧма вӧлі "Коми" мафия. Эськӧ ӧнӧдз буракӧ зэв тай ладӧн овлӧмаӧсь канкарса кӧзяеваныскӧд... Мый нӧ помкаыс татшӧм гора гыма лоӧмторйыслы?

Кор локті Сыктывкарас куим во сайын, меным татчӧс йӧз пыр и висьталӧмаӧсь: Черновыд пӧ питерса бандит, Гайзерыс – бухгалтер (а кутшӧм нӧ бухгалтер оз...? – шуӧны рочьяс). Прессалы пӧ вӧля оз сетны. Сійӧн быд боксянь тані лючки-ладнӧ да чӧв-лӧнь – кыдзи и ставнас Мордорын.

Мый, лёк мыж туялысь погонаяс войдӧр эз казявны сійӧс, мый тӧдлісны прӧстӧй коми йӧз?

Но мыйла сэк буретш ӧні вирдыштіс-чардыштіс? Быдпӧлӧс версия ветлӧ ӧтуввезйын. Ме думысь медся бур татшӧм. Роч мафияса кланъяс воштӧны талун аминь уна сьӧм рытыввывса санкцияысла. Со и пондісны банка пытшкын чераньяс моз пурны мӧда-мӧднысӧ. Кӧнкӧ абу юксьӧмаӧсь сыктывкарсаясыд убыткаӧ быгыльтчысь лукойл-газпромкӧд, либӧ нӧ Китай улӧ водны абу окотитӧмаӧсь. Со и вештысьӧны ӧні.

Канкарса антипашыскӧй смияс шуӧны шань юралысьнымӧс бандитӧн... Кыдз и век – правда-матка резйӧны. Кӧть ми тӧдам тайӧ "бандиттӧ" вывті нин небыд мортӧн. Ветліс охранатӧг, да и подӧн век руньгывлӧма гортсяньыс Виж керкаӧдз. Сӧмын ӧти татшӧм гӧлӧва и вӧлі тайӧ педерачияын, коді эз повзьӧд йӧзсӧ мигалкаясӧн. Мый нӧ, вермас лоны, бергаліс бандитъяс пӧвстын. Но сідзи, кыдзи тайӧс петкӧдлӧ канкарса минправды – ог эскы.... И медым пырысь пыр канму пасьтала пежӧсьтны мортлысь ним – та вылӧ колӧ индӧд зэ-эв вылі тшупӧдсянь. 

А тайӧ лыйлан список? Тӧд вылад пыр и усьӧ Висар Ӧсип дырся ыджыд террор кад. И медся ыджыд шок – контактас видзӧдан да, йӧзыс збыльысь чайтӧны, мый локтіс ина здук, и канму сэсся кутас весасьны. Вежа Пу, ви найӧс ставнысӧ – татшӧм лейтмотив. 

Ме чайта да, ӧні Русистанын заводитчис ыджыд передел. Гырысь роч чераньяс воисны кывкӧртӧдӧ, мый санкция дырйи колӧ выль ног юклыны эмбур. Со и нинӧмӧ воштӧны конкурентъясӧс. Казялі нин тайӧс, кор карса свечкаас коми “Вузасян йӧр”, зэв на и бур супермаркеттӧ, зырис шудтӧм мӧскӧвитскӧй “Пятёрочка”...

Канмуад кӧ кутчӧны выль ног юклыны эмбур – тайӧ адӧй омӧльтор. Ӧд вермас дзик тӧдлытӧг ыпнитны ас йӧз кост тыш... Ен мед видзас дерт.

Но ме ог нин чуймы, кыла кӧ некымын вежон мысьт педеральнӧй каналъяс серти, мый эрдӧдӧма, шуам, “Ты” кооператив, и тайӧ опӧӧс кутӧмысь кыскӧма кывкутӧмӧ асьсӧ Роч му кутысьӧс... Мыйта зарни часі сэки миянлы петкӧдласны, куль тӧдӧ.

Понъясӧс лэдзӧма дом йылысь. Вӧр кералігӧн чагйыс резсьӧ. Гашкӧ кад нин пышйыны ылі дзибйӧ? Заптӧй сов, патрон да истӧг, дона коми йӧз. Коді вермӧ на...

Менӧ дак мыйлакӧ ньӧти оз гажӧд тайӧ лоӧмторйыс. Кӧть и пыр сералі республикаса ӧнтая юралысьястӧ. Но... миян Коми муын ӧдвакӧ коркӧ сэсся кайзер лоас. Да нӧшта и коми вира кайзер. Содтӧд и республикалысь имидж мӧскӧвитъяс уськӧдӧмаӧсь плинтусысь улӧджык. Сэсся виччысям “прамӧй” роч наместникӧс, коді дерт выль вылысь кутас азыма на кыскыны коми виртӧ.

Мый бур вермас локны миянлы Канкарсянь? Тадзи юавліс коркӧ Пама…  Тайӧ жӧ кывъяссӧ риторическӧя кайтам и ми талун.

Шоппингасим

Олӧм прозаысь. 

Кык вежон чӧж М. С. вӧлі быд лун вӧччӧдӧмӧн вӧччӧдӧ Арсятӧ: кад пӧ нин тэныд, дзор юра мортыдлы, эновтчыны вӧлисти хиппиалӧмысь. Кыз куа солиднӧй йӧз волӧны, а тэ кульӧм тупка моз налы ныр водзӧ усян. 

Талун со и тшӧктӧма боссным ӧнтая Шу Далы котрӧдлӧны менӧ лавкаясті, выль дӧрӧм-гач ньӧбӧм могысь. Суйӧр сайясысь волӧм бӧрын эг на и шоппингась да, син веравмӧн вӧлі видзӧдавны сё сикас рӧма помтӧм-дортӧм трапйӧсӧ. Шу Даыд видліс шмонитігтыр пальӧдны менсьым гажтӧмлун, и бӧръяпом тайӧ сылы мойвиис. 

Ӧти лавкаас босьтасьнытӧ пырам, да и шуӧ тӧргӧвӧйлы: талы пӧ мыйкӧ вӧсниджыкӧс колӧ, Априкаӧ мӧдам да (а миян лабораторияын Африка кодь и эм ӧд – век пӧдам жарысла). Вузасьысь гозъя пыр и эскисны, мый ми лэбзям Шарм-эль-Шейхъясӧ, да зэв зіляпырысь кутісны вӧзйыны лыааинлы лӧсялана паськӧм. Асьным пӧ сэтчӧ унаысь нин ветлім да стӧча пӧ тӧдам, мыйджык сэн ковмас. Дзик нин априканскӧй лыа рӧма гачсӧ мерайтӧма вӧлі, да слабог эз жӧ мыйлакӧ ляксьы кокам. Но век жӧ коньӧр Арсяӧс вӧлі моднӧй дӧрӧмӧдӧма, гачӧдӧма да тасмаӧдӧма. Пинжакасьлӧма на вӧлі да бобув голяам кышыштлӧма, но эг нин пижонӧдз быгыльтчы – арлыда хиппиыдлы оз лӧсяв да.

Сідз нин ставӧн видӧны, мыйла эг убӧлит вежны тӧвся паськӧм да гожӧмбыд розя сапӧгаыд Карл Маркс туй кузя пухӧвикаӧн шалсйывлӧма. Та вӧсна и абу пӧ волӧма миянӧ таво прамӧй гожӧм. Кимӧститчыссьӧма пӧ кӧнкӧ. Буди ӧні вӧлись кӧч гожӧм пуксьыштӧма-а. Но дыр кежлӧ-ӧ? Со нӧшта грӧзитчӧны нин кодсюрӧяс коркӧя йогтӧ моднӧя шырсьӧдны, кӧмӧдны да тшӧгӧдны. Енмӧй-мезӧсӧй, мылышты ставнымӧс! Сэки нин стӧча кӧч тӧлысь шӧрын гыма лымъялас...

Век на олам

Колян вежон гуасиг-кодрасигкості ньӧти гаж эз пет мыйкӧ гижны мукӧдтор йылысь, а шог йылысь пыр и висьтавсьӧма вӧлі, энӧ дивитӧй.

Кулам тай кулам-а, олӧм мыйлакӧ век мунӧ водзӧ, кыдзи гарыштліс кодкӧ ХХ нэмся коми классикъяс пӧвстысь. Колян вежон чӧж да и тайӧ лунъясӧ водзӧ лӧсьӧдім коми кыв корпус. Катюша да Иннуш гожӧмбыд ньылалісны коми романъяс, а ӧні йирӧны-тексталӧны Лы Тунлысь “Войвыв кодзув”. Налы отсасьӧны Аныбса Микулай, Ручса Оля да Керчомъяса Наташ. Зэв зіля ставӧн уджалӧны да, базаыс содӧ син водзын. Ог нин удит и спеллерасьны. Сэсся босьтчи с. ш. разметкаӧ. Мӧд ног кӧ шуны, лоӧ пасъявны, кытысь ми босьтім текст базаас, авторӧс, юргижӧд да мый да. Сэсся орччаӧдны вариантъяс да ставсӧ логика серти тэчавны, медым не вошны та мында гижӧдас. Логистика, ӧти кывйӧн, позьӧ кӧ нӧб кыскалан тайӧ терминсӧ сюйны татчӧ.

Корпус уджӧдан программа йылысь век на мӧвпалам. Митрей вӧчӧ интерфейс да, зэв и мичаа артмӧма. Программа подулӧ, ме думысь, лоас босьтӧма HFST да ладмӧдӧма сэсся миян колӧмъяс серти. Морфология пасъяс колӧ на аминь уналаті стӧчмӧдавны да, ог на тӧд кодарсянь матыстчыны...

Воддза моз велӧда Кӧжмудорсаӧс аслам уджӧ. Зэв ӧдйӧ велалӧ да ставсӧ гӧгӧрвоӧ, збыль тай енбиа морт. Жаль дерт, мый Митрей моз жӧ мӧдлаын на зільӧ да оз вермы сины став вынсӧ миян уджнымлы. А ен биыд миянлы Ондре мунӧм бӧрын явӧ эз тырмы. Ӧні со сетіс вӧлись ен да таысь шуам сылы ыджыд аттьӧ.

Юра

Муніс таладор югыдысь Попов Юра.  Коми морт. Менам ёрт. Чудь моз пӧ кулӧдӧма асьсӧ. Абу эськӧ и веськыда гуӧ-а. Югыдін да шоныдін, кыдзи шуласны...

Тӧді сійӧс дас кык воысь дырджык. Перво ӧтуввез пыр гижасим. Сэки вийся вӧлі перым коми автономия вӧсна да Мӧскуаын олысь Ю. Попов йӧзӧдліс менсьым сямтӧм гижӧдъяс канкарса коми войтыр сайтын.

Сэсся коркӧ аддзысьлім и коми юркарын. Менам ютырса ёрт ордын. Юраыс буретш овмӧдчис бӧр чужанінас, а ме татчӧ кадысь кадӧ волывлі. 

Унаторйын ми вӧлім ӧтсӧглас. Кӧть эськӧ Юра векджык вӧлі дипломатӧн да эз ме моз чорыда лысьт висьтавны курыд збыльсӧ. Но сійӧ тӧдіс, мый сійӧ — лёк, а мый — бур. Ирония век кыліс сы сёрнисьыс. Но журналисталігӧн, торйӧн кӧ миян муын, ковмӧ мунны шӧр визьӧдыс. Сылы тайӧ сё пӧв сьӧкыдджык вӧлі. Ӧд мортыс сійӧ вӧлі ыджыд сьӧлӧма, и сійӧ, сьӧлӧмыс, висис-шогсис коми йӧз вӧсна. Но и ыджыд семьясӧ вердны коліс.

Паныдалі Юраа-Таняа ордын мӧймуся выль во. Кыкнанныс вӧліны шудаӧсь. Сэки пӧшти нин арӧс тыри коймӧд каганыслы. Нылукыс буретш заводитіс котравны. А гозъяыс лӧсьӧдӧны вӧлі ыджыд планъяс. Аскиа лунӧ видзӧдісны оптимизмӧн. И ме сӧмын шоныдӧн верма казьтывны тайӧ выль вося рыт, кодӧс мойвиис колльӧдны шуда йӧз пӧвстын...

Сэсся зураси Юракӧд таво гожӧм шӧрын. Коммуна туй кузя уджавны вӧлі муна, а сійӧ паныд. Эновтчи шуӧ уджсьыс, вӧдитча кагаяснас, горт ола. Дыр и больгим, часысь дыр, кӧнкӧ. И мирса делӧяс йылысь, и коми мог-тӧжд йылысь. И ас олӧмсӧ гаралім. Мортыс буретш кӧсйӧ вӧлі Уквлань сетчыны. Сэтысь пӧ бур удж вӧзйӧны... 

А августас Печать керкаын нин аддзысьлім. Комиинформӧ уджавны медасьӧма. Гижис миян перенос программа йылысь. Юала, мыйла нӧ мися мунін Финн-йӧгра инфопорталсьыс, ӧд буракӧ кажитчыліс уджыд...  Ыстысис сы вылӧ, мый колӧ вердны гортса ыджыд котыр. Сэки на юрӧ мӧвп вои. Кӧнкӧ, кежӧма вӧлись мортыс туй шӧрсянь бурладорӧ да, и мунны лои....

Ӧні со абу нин и ловъя... Эн дивит, Юра, тэнӧ эг видзӧй да. Кыз сьӧлӧмаӧсь да, эг и кылӧй ас кадӧ шогтӧ. 

Но ог эскы, мый тэ ачыд мунін! Ӧд тадзи помавны олӧмсӧ — абу и лӧсьыд. Ми тай, ачыд жӧ коркӧ шулін, век воддза дорын. И миянысь кындзи некоді лёкыслы паныд оз сувт. Сійӧн и вермасьны колӧ медбӧръя патронӧдз. И сійӧс, медбӧръясӧ, колӧ стӧча мӧдӧдны тайӧ лёк вӧрӧглань, коді зільӧ пӧрӧдны му выв олӧмсӧ биа вакрамешӧ...

Юра абу нин. Но коми йӧз кольӧны на! И вайӧ огӧ кутӧй воштыны лача...

Миян уличвывса праздник

Талун миян уличын (Карл Маркс туй) - праздник. Бухгалтерия вӧлись мынтысьӧма выль техникаысь да, тӧлыссьыс дыр виччысьлӧм компьютер Катюшалы да паметь миянлы Митрейкӧд бӧръяпом ньӧбӧма да вайӧма лабораторияӧ. Мый нӧшта колӧ, мед ми лоим шудаӧсь?..

А уджным мунӧ водзӧ. Велӧді Кӧжмудорсаӧс спеллерасьны. Мукӧд нывкаяс лыддисны нӧшта ӧти номерӧн "Войвыв кодзув". Лун и коли...

Да, ыджыд аттьӧ ставныслы, коді чолӧмаліс чужан лунӧн. Збыль зэв нимкодь...  А ывлаыс зэрӧ... Ар-с.

Социализируйтчи.

Кык лун чӧж уджалі дзик ӧтнам. Ӧтка Ӧньӧ Лавлӧн медбур традицияясын. Некод оз торк уджысь, тыр концентрация, дорвыв удж...

Но мыйкӧ быттьӧкӧ оз тырмы... Бӧръя вит вежноннас велалі нин, мый век кодкӧ орччӧн эм лабораторияын либӧ пыралӧ татчӧ да виччысьтӧг костіавлӧ тайӧ помасьлытӧм ноксӧ.

Зэв тай ӧдйӧ и социализируйтчӧмыд, Арся...

Мӧд боксянь кӧ

Морт инӧдъяс декларацияысь

Но, тӧрыт мыйкӧ вывті сьӧд вапнас мавтӧма вӧлі колян вежонсӧ да, талун быть  и бур боксянь казьтыштны сійӧс. Ӧд, кыдз и пыр, тайӧ вит лун вӧліны удж тыраӧсь. Содтім коми кыв корпуслы база да коми онлайн небӧгаин тыртыштім, коми библиография ыдждӧдім... Коми кыв видзӧм да сӧвмӧдӧм могысь мырсям да, аслыным нимкодь.

Медыджыд выльтор дерт татшӧм: понді пыдісянь тӧдмӧдны лаборатория уджнас Кӧжмудорсаӧс. Сійӧ тай миян крутӧй интеллектуалка да, кӧсъя сетны сылы став тӧдӧмлун, мый менам чӧжсьӧма тані уджалігчӧж. Мед том йӧз водзӧ коми кывсӧ ловзьӧдӧны-кыпӧдӧны. Миянлы тай оз нин уна коль...

Кӧжмудорсалысь жӧ мичмыд текстъяс аудиояснас пуктім онлайн небӧгаинӧ. Зэв мичаа лыддьӧ нывкаыд ассьыс кывбуръяссӧ, да и шыладӧн на. Сьӧлӧмӧдзыд йиджӧ! Быдӧн эськӧ тадзи лыддисны ассьыныс. Ӧні корсям Кӧжмудорсаыслы лӧсялана сайним. Оз кӧ повзьы да рочӧн коль.

Микӧв Олякӧд ӧтвылысь лӧсьӧдыштім и Морт инӧдъяс йылысь декларация, коми челядьлы ладмӧдӧмӧн. Коркӧ Вась Илля да Ӧльӧксан Надьӧ комиӧдлӧмаӧсь, а Мошев Толь вӧчӧма зэв бур серпасъяс быд пасйӧд дорӧ. Торъя небӧгӧн вӧлі йӧзӧдӧма, но текстыс артмӧма ӧнія коми йӧзыслы сьӧкыдпырысь гӧгӧрвоанаӧн. Видлім бурмӧдыштны. Мый артмис — регыд, колӧкӧ, аддзам контактса "Сёрни-басни" котырысь. Сэтчӧ, ыстім да, йӧзӧдасны кӧ.

Иннуш да Катюша вежон чӧж тексталісны 1960ʼ воясся "Войвыв кодзув". Кыдзи шуис Иннуш, вӧлі помасьлытӧм сурок лун. Номер бӧрся номер лыддьӧны да, тӧдса фильмын моз артмӧ. Но мукӧд гижӧдыс пӧ зэв на и кыскӧ сьӧрас...

Митрей инженерным унджыксӧ бӧрйысьӧмъяс дасьтіс (сійӧ ӧттшӧтш кесъялӧ Веж керкалы) да туяліс морфоанализаторъяс. Корпус кузя видлім сёрнитчыны норманъяскӧд (налӧн татшӧмтор эм нин да), но кытчӧдз ӧтласа кывйӧ огӧ на вермӧ воны. Лача кутам, век жӧ оз ковмы ставсӧ техническӧя кыпӧдны нульсянь. Ми дерт век дасьӧсь, но мыйла нӧ быть мӧдысь велосипед мӧвпыштны?..

Ласьт да сьӧм

Медводдза арся пекнича таво. Буретш кад шогпырысь уськӧдны тӧд вылӧ, мый вӧлі медбӧръя вит лун чӧж...
Заводитчис ставыс выльлунсянь. Биа Инесса тӧдмӧдіс менӧ Семӧ Толякӧд, татчӧс кайзер бердын кесъялысь чина морткӧд. Сійӧ быттьӧкӧ водзмӧстчӧ коми аудионебӧгаин восьтыны интернетас, ӧтлаын Педӧр Пашӧкӧд да Кузь Зоякӧд. Проект пӧ гижӧмаӧсь да сё сюрс налы уси. "Ловъя кыв" нима сайт кӧсйӧны лӧсьӧдны. Унджыксӧ "Дзолюк" аудиофайлъясысь. Биа Инесса казялӧма интернетысь юӧр да вӧзйӧма сёрнитчыны. Ӧтласа небӧгаин пӧ бурджык — миян да налӧн.
Мый нӧ, аддзысьлім. Кыкӧн волісны миянӧ. Солиднӧй йӧз. Но насянь ми пыр и кылім: колӧ пӧ вежны сайтныдлысь ним, колӧ вежны сайтныдлысь дизайн, коми небӧгаин пыдди вӧчны комиа-рочаӧс... Ми дерт та вылӧ эгӧ мунӧй. Вай мися партнёръяс моз уджавны. Тіян коми кыв велӧдысь челядьлы мед лоӧ библиотекаыс, миян — комиӧн кужысь коми йӧзыслы. Вӧзйи налы сэсся сайтсьыныс сӧвмӧдны коми кывйӧ велӧдан портал (комиа-роча да буретш). Буракӧ гӧгӧрвоим ӧта-мӧднымӧс.
Но результатыс менӧ шӧйӧвоштіс — миян ректорлы тайӧ жӧ луннас вӧлі доложитӧма: Ӧньӧ Лав пӧ ӧткажитчӧма ӧтувъя уджысь. Но пардон, йӧзыс кӧ гӧгӧрвоӧны ӧтувъя уджсӧ сӧмын тадзи — найӧ тшӧктӧны, а ми пӧртам тайӧ тшӧктӧмъясныссӧ олӧмӧ, то тайӧ абу нин партнёрасьӧм...
Ӧти сайын, аддзысьлӧм дырйи кылі Семӧ Толясянь и зэв веськыд кывъяс канму могъяс йылысь. Вӧзйи ме сылы, чина морт да, ӧтувт мися став удж коми кыв сӧвмӧдӧм могысь, а воча юргис — мый тэ сэн лӧвтан, государствоыс сы вылӧ и эм, медым вайны йӧзыслы лёк... Со тадзи. А ми сэсся чуймам, мыйла киссьӧ сикт да потласьӧны туйяс. Коми кыв бырӧм йылысь ог нин гарав.
Но медъя... Мӧд шемӧснас тайӧ вежон вӧлі сьӧм. Стӧчджыка кӧ — сылӧн абутӧм. Миянлы пӧ сетӧны кыв корпус лӧсьӧдӧм вылӧ педерачия тшупӧдсянь витсё сюрс. Юль помын на усьӧма пӧ медводдза транш. Колӧ вӧлі выль "кӧрт" ньӧбны. Лыддьӧг лӧсьӧдім и быдӧн. Но со ар нин пуксьӧма. Сьӧмыс, кутшӧмкӧ юкӧныс, кытчӧкӧ пӧ воӧмакодь эськӧ да. Митрей усйысис нин лавкаӧ да закажитіс колана техника. Чайтім ставыс лючки вӧлись. А накось — бухгалтерия оз мынтысь: тайӧ кабала абу, сійӧ кырымпас абу. Сьӧм кутысьяс нюжмасигтырйи донъяс содӧмаӧсь, и ми куш тайӧ вежоннас техника донсялӧмысла воштім вит сюрс шайт... Кӧні нӧ и бергалӧ педеральнӧй сьӧмшойыс? Коляс сюрсъясыд тадзи жӧ кӧ сыласны-а?
КРАГСиУ-са бухгалтериякӧд нӧшта ӧти мисьтӧмтор йитӧма. Е. А. Игушев ёрт, ставлы тӧдса профессор, ветлӧма августын финн-йӧгра туялысьяс конгрессӧ, Финн муӧ. Бӧр локтас да корас вештыны туйвывса рӧскод. Абу и ичӧт. А билетсӧ ньӧбӧдлӧма нылыслы, аслас колана банкса карточка абу да. Сё — ньӧбӧма бокӧвӧй морт, и бухгалтерия ӧткажитчӧма сылы вештыны, кӧть эськӧ став билетас учёнӧйыслысь ним индӧма, а мортыс асланыс велӧдан керкаын профессоралӧ. Лун кык-куим чӧж лёка и котрӧдлӧмаӧсь морттӧ: ӧти кабалатор вай, мӧд квитанция судзӧд... Профессорыд пӧрысь нин да, асьсӧ оз нин дорйы... Позьӧ и тешитчыны?
Нӧшта на бура аддзи тайӧ вежон: ласьт да сьӧм выв олӧм тшыкӧдӧ да падмӧдӧ...

Ыджыд сканер

Кӧсъя талун бара тӧд вылӧ уськӧдны тавося лоӧмторъяс. Эпохальнӧйӧн позьӧ шуны момент, кор миянлы (буракӧ рака дырйи) сетісны ыджыд сканер. 

Колян во чӧж дзайги сійӧс. Республикаса юралысьяс миянлы асьныс кӧсйысисны сканеравны став коми небӧг-журнал да вайны лаборатория шӧрӧддзыс. Но тайӧ вӧлі бӧрйысьӧм водзвылын да, гора кӧсйӧмныс тадзи кӧсйӧмӧн и коли. Местнӧй ЦИТ-лӧн начальникыс сюри бӧръяпом лёк мыжысь кывкутӧмӧ, а миянлы вайисны ыджыд (с. ш. планетарнӧй) сканер. Кык пызан вылӧ пуктымӧн. Асьныд пӧ сканируйтчӧй, ёна кӧ нин гаж петӧ. 

Вайисны сэк, кор Арся, пӧрысьмӧмысла паспорт вежӧм могысь, буретш вӧлі Перымын. Вайӧмаӧсь сканерсӧ, да настроиттӧг сідз и кольӧмаӧсь. Тӧлысь кык сэсся некымынысь лои корлыны мастерӧс. Медся мӧрччана кывъяс сылӧн вӧліны: бӧрйӧй, мый тіянлы колӧ — фотолӧн стӧчлун либӧ ӧд. Ӧд коли дерт приоритетӧн, да и вариантъяс эз вӧвны — сканертӧ вайӧма, мыйтакӧ лӧсьӧдӧма... сканерась сӧмын. 

Унатор нин вӧчим тайӧ махинанас. Бурлуныс дерт тӧдчымӧн лёкджык планшет сканер дорысь, но медым сэсся текстасьны — тырмымӧн. Да и лэдзӧ небӧгъястӧ дас пӧв ӧдйӧджык. Сійӧн и ог ёна бунтуйтӧй. Эм нин да, колӧ тырвыйӧ уджӧдны сійӧс. Унджыксӧ "Войвыв кодзув" журнал сканералам тайӧ аппаратнас. Да нӧшта кыз небӧгъяс, медым огӧ дзик йӧймӧй ӧти томтӧ кык лун чӧж сканируйтігтырйи. 

Ачыс сканерыс мэйд ин Иркут. Сибырса производство сідз кӧ. Фирма шусьӧ "Байкал композит". Ми Ондреыскӧд ёна и сералім тайӧ композит вылын. Фотоаппарат пуктыны штатив вылӧ, со и став енбиа премудросьт. И тайӧ шусьӧ техника...

Но ладнӧ, вермим сы отсӧгӧн мыйсюрӧ керны, и сыысь колӧ висьтавны ыджыд аттьӧ иркутса кулибинъяслы да миян цитлы, коді вӧлись убӧлитіс сетлыны сканертӧ миян киӧ.

Кӧдзыд да Кодзув

Кольӧ удж тыра лӧниник шӧрлун. Кӧдзыд жӧ. Буситышталӧ ывла. Асывбыд, кыдзи и тавося гӧжӧм гожӧм чӧж, Печать керка тірзис-кынмис. И сӧмын миян лабораторияын вӧлі прамӧй Африка. Ӧти-кӧ, "Войвыв кодзув" нэммӧдігтыр зіля уджалам да, ру токӧ кайӧ. А мӧд-кӧ, зэв крутӧй кондишӧн эм. Позьӧ ыркӧдны жыртӧ да висьмыны ыргӧмысла, а позьӧ и, майбыр, пач вылын моз шонавны. Талун Катюша урчитӧма 30 градус. Абу тай этша-а. Но молодечка, мездіс миянӧс дзикӧдз гегдӧмысь да йизьӧмысь. А рытнас и батареяӧ вӧлись шоныд ва лэдзӧмаӧсь. Регыд бара ставӧн жуялам жарысла да кӧнкӧ мӧд боксянь олӧмсӧ ёрны кутам.

Сідз кӧ нин шуны, миян керкаын зіля уджалӧны и мукӧдыс. Торйӧн кӧ пыдди пуктана да нималана Лы Тун, "Stella Polare" кутысьыс. Микӧв Олякӧд пессимизм йылысь вензигтыр пажынсянь бӧр вӧлі локтам да, Карл Маркс туй дорас паныд сюрис, зумыш чужӧма. Юала, помасис мися уджыд ли мый ли. Литераторыдлысь вочакывсӧ позьӧ кӧть талун хрестоматияӧ сюйны. "Менам уджӧй некор оз помась!!!" 

Да мися, войвылас кодзувъястӧ дасьтігтыр шойччан здук оз югды. Ӧтитӧ лэдзан, да пыр и мӧдсӧ лӧсьӧд. Медым оз кусӧдны ни кусны...

Во бӧрся во тай кодзув бӧрся кодзув гылалӧны коми войтырлы киӧ. А унджык комиыд оз и казявны... Ӧтарӧ няргам да лӧвтам, элясям да бӧрдам, бырам да кулам... А мый морла и вӧйтчам пессимизм нюрӧ? 

Садьмы аски да и мун веськыда "Ордым" лавкаӧ, кӧні позьӧ донтӧм донысь гижӧдчыны миян медся важ, медся коми кывъя, да медся мичмыд литератураа "Войвыв кодзув" журнал вылӧ. Мый, 110 шайт кӧ джын во кежлӧ колянныд "Ордымас", патера-машина кредитъяс мынтыны онӧ нин вермӧй? Сыктывкарса 60 сюрс коми пӧвстысь кӧть 6 сюрсыд кӧ судзӧдасны Л. Тунлысь "Кодзувсӧ", тиражыс бара кыпӧдчас важъя вылі тшупӧдӧдз, ӧнія коньӧр 450 ӧткодьтор пыдди. И некод сэк оз лысьт грӧзитчыны кусӧдӧмӧн ни бырӧдӧмӧн. 

А мыйӧн унджыкӧн кутасны лыддьысьны, и гижысьыд кутас зэр бӧрся тшак моз петавны. Не, абуджык сідз висьтавсьӧма... Кодзула зэр сэк киссяс! Кодзувкот мында лоас гижысьыд, коми культура карнымӧс зіля кыпӧдысьыс да шаня мичмӧдысьыс. Сэки бӧрйысьны нин ковмас — и бара редакторыдлы нокыс. Помасьлытӧм жӧ. Но сэки, чайта да, чужӧмыс мортыслӧн кутас долыдысла югъявны, паныдасяс кӧ быттьӧ бара меным сійӧ Карл Маркс туй дорас...

Бур асыв, дона ёртъяс!

— буретш тайӧ кывъясӧн век чолӧмасьлӧ ӧти миян уджалысь, асыв кӧть рыт, лун кӧть вой. Со и ме тшӧтш кӧсъя тадзи чолӧмавны тіянӧс тарыт, бур ёртъясӧй. Ӧд локтіс ар...

Кӧч тӧлысь медводдза лун... Букет киын да сигарет пинь костын челядь котӧртӧны школаӧ, ссузӧ да вузӧ. Тӧдӧмлуннысла, югзьӧдны юр. А пӧрысь Арсяыд оз нин котӧрт. Сылы коли сӧмын лӧня да дыша пукавны монитор водзын да тӧждысьны-сӧкрушайтчыны. Ар тай локтӧма... И бара лоӧ гижлывлыны татчӧ куим тӧлысь чӧж! И быть гиж, блогыд арся да. Петӧ гажыд али оз — ставлы веськодь. 

Сідзсӧ, петӧ гажӧй ли пырӧ, ньӧти гӧгӧрвотӧм и аслым. Гожӧм эз вӧв. Юль шӧрсянь кельыд кор. Во чӧж кынма. Лабораторияын тшӧтш таво вӧліны, кыдзи тай гижлӧны газетъясӧ, гырысь вежсьӧмъяс.

Ӧти-кӧ Ондре муніс овны да уджавны Мӧскуаӧ. Гежӧдика эськӧ сыкӧд гижасьлам, но ӧтув пӧшти нинӧм огӧ вӧчӧ. Буди перенос программа лӧсьӧдім юнь помын дай ставыс. Сійӧ ӧні важ ёртыслы отсасьӧ бизнес кыпӧдны роч канкарын. Мед ен сійӧс видзӧ.

Майсянь миянын уджалӧ выль инженер, Митрей нима том морт. Ёна радейтӧ ноксьыны веб-дизайнӧн да, лӧсьӧдім сыкӧд кык сайт. Ӧтисӧ MS оффислы вӧлі вӧчӧма, а мӧдыс — онлайн небӧгаин "Коми гижӧд". Бӧръяыс мыйлакӧ абу кажитчӧма татчӧс чина йӧзлы да ассьыныс эл. библиотека кӧсйӧны лӧсьӧдны. Мый татчӧ шуан?... Да отсалас налы аллах. Ми тай век пӧсӧбитны дасьӧсь-а. Эськӧ миянлысь кӧ сайт оз кисьтны, тшӧтш сё пасибӧ шуам. Таво унаӧн нин кутісны гӧгӧрвоны,  мый коми кывъя небӧгаин интернетын ёна колантор, сетӧны миянлы ассьыныс гижӧдъяс. А ми мырсям-пуктам текстъяснысӧ сайтӧ.  Но "Коми гижӧд" йылысь коркӧ сэсся гижа на....

Мӧд-кӧ, тӧв шӧрсянь миянын уджалӧны кык мича ныв — Инна да Катя. Иннуш — Дон сиктысь, а Катюша — карса (ӧти сайын тӧдмалі, карса комиястӧ пӧ шуӧны роч, со Катяным татшӧм "рочыд" и эм). Нывкаяс зэв зіля да сюся тексталӧны коми небӧгъяс да "Войвыв кодзув" журнал, лӧсьӧдӧны зумыд подув Коми кыв корпуслы. Корпуссӧ ми чайтам петкӧдны йӧз син водзӧ во помланяс. Талун кежлӧ чукӧрмис зэв нин уна коми текст да колӧ ставсӧ кыдзкӧ тэчасавны. Тайӧс ми кутам вӧчны нӧшта ӧти нывкӧд, Микӧв Олякӧд, коді талунсянь миянын и босьтчис уджӧ.

Коймӧд-кӧ, коми кыв корпус вӧчны миянлы таво быд ног отсасисны морт кызь!!! Скӧрӧдумысь и Вомынысь, Ручысь и Межадорысь, Кипиёваысь и Аныбысь, Керчомъяысь и Помӧсдінысь, Пӧддельнӧйысь и Ыджыдвиддзысь, Выльгортысь и Важгортысь... Йӧзыс сканерасисны, тшӧтшӧдісны сканъястӧ да тексталісны небӧг-журнал, вӧчлісны библиография, пуктісны текстъяс онлайн небӧгаинӧ.... И миян удж сэсся мунӧ сё пӧв ӧдйӧджык колян во дорысь. Ёна нимкодь таысь...

Ыджыдсьыс ыджыд аттьӧ видза ставныдлы, коді миянкӧд ӧтув зільӧ нэммӧдны коми гижӧд кыв!!!!!

Мобильниктӧмала

Кольӧм шӧрлунӧ мырддисны менсьым телепон. Муна вӧлі войнас 23:30 гӧгӧр гортланьӧ Коммуна туй кузя да, Куима туйвеж сайын матыстчисны кык том морт, корисны первой куритчыны, сэсся юӧртісны, колӧ пӧ миянлы сьӧм. Мися абу. Сэк пӧрӧдісны менӧ му вылӧ. Кутім вермасьны ӧтыскӧд. Мӧдыс бӧрсяням мыйкӧ бергаліс. Сэсся резкӧ дугдісны менӧ быгльӧдлыны, мынісны да мӧдісны Куима туйвежланьӧ, а ме Кӧрт туй вокзалланьӧ муні. Горт дорӧ матыстчигӧн казялі, зептас мися абу андроидӧй. Звӧниті полицияӧ. Найӧ 15 минутӧн аддзисны рӧзбойсӧ, телепоннад тшӧтш. Сэсся кыскалісны юасьны полиция керкаӧ, шыӧдчӧм гижӧдісны да мый да. Но мобильникӧс колины туялӧм помасьтӧдзыс ас дораныс. Сійӧн нёльӧд лун нин олі телепонтӧг. 

Со тай. Кыдз и позис виччысьны, бӧр локтӧны вунӧдлытӧм 1990ʼ воясыд. Весиг юркарса медшӧр улич вылас лысьтӧны  нин бара уськӧдчыны сьӧм да эмбур мырддьӧм могысь...